2023
PAWEŁ CZERNICH
Dziennikarz i wydawca Onetu. W swojej pracy zajmował się problemami edukacji, polityki i historii najnowszej. Od kilku lat razem z Dawidem Serafinem opisuje szereg nieprawidłowości i politycznych powiązań w Lasach Państwowych. Efektem ich pracy było m.in. odwołanie Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych w 2021 r.
fot. Ringier Axel Springer Polska
ANDRZEJ ELŻANOWSKI
Zoolog i bioetyk. Autor ponad stu prac naukowych, w tym wielu szeroko cytowanych w indeksowanych periodykach (w sumie 2756 razy, h-indeks 25). Przez 16 lat pracował w USA i RFN, m.in. jako stypendysta Smithsonian Institution i US National Research Council. Przewodniczący Polskiego Towarzystwa Etycznego (od 2011). Od wielu lat działa na rzecz poprawy losu zwierząt. Jako członek Krajowej Komisji Etycznej ds. Doświadczeń na Zwierzętach w pierwszej kadencji (1999–2003) spowodował wprowadzenie w Polsce skali inwazyjności doświadczeń i przyczynił się do zmian Ustawy o ochronie zwierząt (m.in. usunięcia wyjątków od zakazu uboju bez ogłuszania). Kierował kampanią, która doprowadziła do przyjęcia w r. 2005 Ustawy o doświadczeniach dającej duże uprawnienia komisjom etycznym. Był wiodącym współautorem wyjściowego projektu ostatniej nowelizacji Ustawy o ochronie zwierząt (z 2010 r.), architektem kampanii (2012–2014) przeciwko ubojowi rytualnemu i wiodącym krytykiem rządowego projektu Ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych i edukacyjnych, co doprowadziło do jej ulepszenia. Członek 1 Lokalnej Komisji Etycznej ds. Doświadczeń na Zwierzętach (kadencja 2020–2023). Wspiera autorytetem bieżące kampanie przeciwko brutalnej eksploatacji zwierząt. Od 1983 wegetarianin, od 2013 weganin.
Urszula Glensk
Profesorka Uniwersytetu Wrocławskiego, badaczka literatury dokumentalnej. Wykłada w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej. Jest laureatką naukowej Nagrody Prezesa Rady Ministrów za habilitację.
Autorka sześciu książek, m.in. Historia słabych. Reportaż i życie w Dwudziestoleciu 1918-1939 za którą otrzymała Nagrodę Historyczną „Polityki” oraz biografii Hirszfeldowie. Zrozumieć krew, nominowanej do Nagrody Literackiej Nike.
Stworzyła Fundację No Border, aby pomagać uchodźcom na granicy polsko-białoruskiej. Felietonistka „Notatnika Teatralnego”.
fot. Piotr Pflegel
IREK GRIN
Pisarz, menedżer kultury. Autor kilku książek. Twórca i dyrektor Międzynarodowego Festiwalu Kryminału Wrocław i Bruno Schulz. Festiwal. Wydawca w krakowskim wydawnictwie EMG. W latach 2013 – 2016 kurator literacki Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016, koordynator obchodów Światowej Stolicy Książki UNESCO Wrocław 2016/2017. Juror Literackiej Nagrody Europy Środkowej ANGELUS (2017-2018). Od 2018 dyrektor Wrocławskiego Domu Literatury, odpowiedzialny m.in. za miejskie nagrody literackie SILESIUS i ANGELUS, Wrocławskie Targi Dobrych Książek, wydawnictwo Warstwy czy program Wrocławia – Miasta Literatury UNESCO. Członek Rady Fundacji Olgi Tokarczuk.
fot. Piotr Pflegel
Noemi Grin
Studentka II roku Artes Liberales na Uniwersytecie Warszawskim. Humanistka, czytelniczka, kinomanka, zaszczepiona.
fot. Róża Sasor
Georgina Gryboś-Szczepanik
Redaktorka Radia Kraków Kultura, gdzie prowadzi audycje Literacka Kavka dla niedorosłych poświęconą literaturze dla młodych odbiorczyń i odbiorców oraz piątkowy magazyn Dobre książki, w którym rozmawia z zaproszonymi gościniami i gośćmi o książkach. Prowadzi blog Literacka Kavka.
Była redaktorką w Wydawnictwie Znak Emotikon.
Nominowana do nagrody PIKowy Laur w 12. edycji konkursu w kategorii „Najciekawsza prezentacja książki i promocja czytania w internecie”.
W 2019 roku głosami czytelników i czytelniczek zwyciężyła w plebiscycie organizowanym przez opowiemci.pl w kategorii najlepszy Fanpage na Facebooku – poświęcony literaturze i czytelnictwu, a w 2021 roku otrzymała nagrodę w kategorii Dziennikarz/Dziennikarka literacka.
fot. Michał Ramus
Dariusz Gzyra
Filozof, publicysta, działacz społeczny. Po wydaniu książki „Dziękuję za świńskie oczy. Jak krzywdzimy zwierzęta” (Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2018) zgłoszony do nagrody Paszporty POLITYKI. Prowadzi zajęcia na wydziale Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku antropozoologia. Współtworzy kadrę dydaktyczną interdyscyplinarnych studiów podyplomowych „Prawa zwierząt” na Uniwersytecie Humanistycznospołecznym SWPS. Członek Polskiego Towarzystwa Etycznego oraz Laboratorium Animal Studies – Trzecia Kultura przy Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego. Autor kilkudziesięciu artykułów naukowych. Redaktor działu etyka praw zwierząt czasopisma „Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies”. Twórca podcastu „Ważne nieważne”, przygotowywanego dla Krytyki Politycznej. Członek Rady Eksperckiej Green REV Institute. Zajmuje się relacjami człowieka i innych zwierząt w świetle współczesnych koncepcji etycznych i politycznych, a także studiami nad weganizmem.
fot. Daniel Numan
JOANNA HAŃDEREK
Wykładowczyni w Instytucie Filozofii UJ. Zajmuje się: filozofią kultury i filozofią współczesności, ze szczególnym uwzględnieniem postkolonializmu, globalizacji, gender, multikulturalizmu, ekoetyki, podmiotowości zwierząt oraz globalnej sprawiedliwości i różnych form wykluczeń. Autorka „Filozofii wegańskiej”, „Metamorfozy i muzea”, „Czas i spotkanie”, red. „Wykluczenia?”. Działaczka społeczna. Współredaktorka kwartalnika popularnonaukowego „Racje”, redaktorka „Zdania” i „Istoty”, członkini Towarzystwa Humanistycznego, Klubu Gaja, członkini rady głównej Kongresu Kobiet, ekspertka Green REV Institute. Felietonistka portalu KOD i portalu „Istota”, pisze dla „Fakty po mitach” i „Racji”. Od jedenastu lat prowadzi projekt społeczno-naukowy „Kultura wykluczenia?”. Razem z Centrum Kultury Dworek Białoprądnicki od trzech lat organizuje warsztaty antydyskryminacyjne „Horyzonty równości”, oraz „Festiwal równości”. W Radiu Kraków występuje w programie Piotra Jędrzejewskiego „Państwo filozofów”. W radiu Jezzkultura prowadzi swoją autorską audycję „Znaki, ślady, tropy” Ze wspaniałą ekipą zwierzolubów współtworzy Manifest Wegański. Z kotką na kolanach pisze filozoficznego bloga
JACEK HARŁUKOWICZ
W zawodzie dziennikarza od 24 lat. Obecnie związany z redakcją Onet.pl, wcześniej przez 15 lat w „Gazecie Wyborczej”. Dwukrotny laureat Grand Press (kategoria „news”) i Polsko-Niemieckiej Nagrody Dziennikarskiej im. Tadeusza Mazowieckiego, finalista Nagrody im. Dariusza Fikusa za dziennikarstwo najwyższej próby (dwukrotnie) i Nagrody Radia Zet im. Janusza Woyciechowskiego.
Autor m.in. cyklów o działce kupionej we Wrocławiu od Kościoła przez premiera Mateusza Morawieckiego, o „układzie wrocławskim” i sprowadzonych w czasie pandemii do Polski z Chin przez KGHM niezdatnych do niczego maseczkach, a także reportaży o polskich neonazistach.
fot. Gazeta Wyborcza
Karolina Korwin Piotrowska
Dziennikarka, felietonistka i pisarka, absolwentka Historii Sztuki na UW; zajmuje się filmem, szeroko pojętą popkulturą; karierę zaczynała w Radiu Kolor prowadzonym przez Wojciecha Manna., Od stycznia 2019 jest też gospodynią autorskiej filmowej audycji pt. „Kino na podsłuchu” w Antyradio. W Canal Plus prowadzi od 2019 roku program „Aktualności Filmowe”, w Anytyradiu- „Kino na podsłuchu”. Autorka kilku książek, min. Ćwiartka raz, Krótka książka o miłości, Sława, Wrzenie, Reset. W 2022 roku wydała „Wszyscy wiedzieli”, pierwszą w Polsce książkę poświęconą przemocy wykładowców wobec studentów i studentek w szkołach aktorskich. W grudniu 2022 zaczęła prowadzić autorski podcast pt. „Pierwsza młodość”, który szybko znalazł się w czołówce słuchalności podcastów w Polsce i jest nominowany do nagród branżowych.
fot. archiwum prywatne
DAMIAN KOWAL
Urodzony w 1990 roku w Legnicy. Studiował nauczanie języka francuskiego, etnologię i antropologię kulturową, filozofię. Robił w życiu wiele rzeczy – pracował w muzeum, w sklepie, marketingu, zajmował się edukacją ekologiczną. Czterokrotnie nominowany do nagrody głównej w Konkursie Poetyckim im. Jacka Bierezina, w 2013 roku laureat nagrody publiczności w tymże. Wydał książki z wierszami Najmniejsze przeboje z Tristan da Cunha (Łódź 2016) oraz Pieśni (nagroda główna w konkursie Nowy Dokument Tekstowy, Łódź – Kraków 2020). Publikował m.in. w „Arteriach”, „Cegle”, „artPapierze” i „Stonerze Polskim”. Za Najmniejsze przeboje otrzymał III nagrodę w XIII Ogólnopolskim Konkursie Literackim im. Artura Fryza (2017) oraz był nominowany do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius 2017 w kategorii debiut roku. Jego powieść Ćwirowidło wyróżniono nagrodą główną w konkursie Proza Nieobca. Pisze również o muzyce, m.in. na swoim fanpage’u Nieskończona Studnia Potencjału, gdzie czasami tworzy także miksy. Jako volkhvy nagrał epki a mournful rhapsody in memory of cat (2012) oraz Death is death (2012), jako Efrēm wydał płytę Foli (2015). Ptasiarz, mikol, zbieracz kamieni. Lubi nudne sporty i muzykę ambient.
fot. Max Pflegel
KAROLINA KUSZLEWICZ
Adwokatka i założycielka Kancelarii nad Wisła, specjalizującej się w ochronie praw zwierząt i przyrody. Wykładowczyni na Uniwersytecie Warszawskim, autorka książek i publikacji specjalistycznych, w tym Komentarza do ustawy o ochronie zwierząt. Twórczyni projektu edukacyjnego „Kuszlewicz w imieniu”, na który składa się blog i podcast o praktycznych aspektach wykorzystywania prawa w celu poprawy sytuacji zwierząt. Członkini Polskiego Towarzystwa Etycznego i Stowarzyszenia im. prof. Zbigniewa Hołdy. Wielokrotnie nagradzana i wyróżniona za swoją pracę na rzecz zwierząt, m.in. przez Wolters Kluwer Polska i Gazetę Prawną. Założycielka Szkoły Dobrego Prawa.
fot. Bart Staszewski
MAŁGOSIA LEBDA
Dorastała w beskidzkiej wsi Żeleźnikowa Wielka. Autorka sześciu książek poetyckich, w tym nagradzanych tomów Matecznik, a także Sny uckermärkerów (Nagroda Literacka Gdynia 2019). Ostatni tom zatytułowany Mer de Glace (Wydawnictwo Warstwy, 2021) został nagrodzony najważniejsza nagrodą poetycką w Polsce – Nagrodą im. Wisławy Szymborskiej (2022). Jej książki ukazały się w przekładzie na języki: czeski (tł. Bogdan Trojak), włoski (tł. Marina Ciccarini), serbski (tł. Biserka Rajčić) i ukraiński (tł. Yury Zavadsky) i słoweński (tł. Katarina Šalamun-Biedrzycka), duński (tł. Frej Larsen i Paweł Partyka). Tłumaczenia na języki angielski, niemiecki, rumuński, a także kolejne książki w języku czeskim i włoskim – w procesie. Doktor nauk humanistycznych. Felietonistka. Animatorka kultury. Redaktorka. Naukowczyni. Ultramaratonka (we wrześniu 2021 roku pokonała, biegnąc, dystans 1113 kilometrów wzdłuż najdłuższej polskiej rzeki Wisły, realizując aktywistyczno-poetycki projekt „Czytanie wody”. Jej debiut prozatorski, książka Łakome, ukaże się w tym roku w Wydawnictwie ZNAK. Mieszka na wietrznej grani w Beskidzie Sądeckim i w Krakowie.
fot. Rafał Siderski
JUSTYNA NOWICKA
Redaktorka programowa Radia Kraków Kultura, autorka wywiadów i audycji publicystycznych.
Sługa rudego Józefa.
fot. Wojciech Nowicki
AGNIESZKA ORŁOWSKA
Instruktorka szkolenia psów, autorka książki „NIE!” oraz artykułów na temat tych zwierząt publikowanych w prasie codziennej i specjalistycznej, prelegentka seminariów i konferencji krajowych oraz międzynarodowych o tematyce kynologicznej, członek Polskiego Towarzystwa Etologicznego, asystentka kynologiczna Związku Kynologicznego w Polsce, członek założyciel i przewodnicząca Stowarzyszenia Terapii Wspomagającej „ALTERI”.
Jest także dyrektorką organizacyjną niemal wszystkich wydarzeń tworzonych przez EMG oraz główną producentką wydarzeń Fundacji Olgi Tokarczuk.
/fot. Piotr Pflegel/
Kasia Pilitowska
Z wykształcenia romanistka i dziennikarka, absolwentka dwuletniego Studium Podyplomowego Retoryki na UJ, tuż po obronie dyplomu na Uniwersytecie Rolniczym w Studium Ochrony Przyrody na Wydziale Leśnym. Wegetarianka, prowadzi dwa bary na krakowskim Kazimierzu Ranny Ptaszek i Hummus Amamamusi. Członkini kolektywu Siostry Rzeki i aktywistka ruchu miejskiego Akcja ratunkowa dla Krakowa, założycielka inicjatywy Zupa dla Ukrainy Kraków. Autorka książek kulinarnych: „Jajko” i „Ziemniak”.
Walczy o drzewa i miejską przyrodę, łączy ludzi.
WOJCIECH PISULA
Obszarem działalności profesora jest psychologia porównawcza i ewolucyjna, ciekawość, zachowania eksploracyjne ludzi i zwierząt oraz relacje człowiek-zwierzę. Jest laureatem naukowych stypendiów i nagród, był członkiem Krajowej Komisji Etycznej ds Doświadczeń na Zwierzętach. Autor licznych publikacji naukowych, w swoim dorobku dydaktycznym ma także autorstwo pierwszego w Polsce programu studiów podyplomowych poświęconego dobrostanowi zwierząt (Dobrostan zwierząt użytkowych – Zagadnienia Podstawowe i Aplikacyjne), pierwszego w Polsce programu studiów I stopnia „Stosowana Psychologia Zwierząt”, Collegium Humanitatis, a także współautorstwo programu „Antropozoologia”, UW 2016, budowanego na bazie projektu „Stosowana Psychologia Zwierząt”.
DOROTA SUMIŃSKA
Z wykształcenie lekarka weterynarii, z zamiłowania miłośniczka i pilna obserwatorka Matki Natury. Wykonuje zawody – lekarki, pisarki i dziennikarki. Prywatnie mama, babcia, podróżniczka, wegetarianka z dążeniem do weganizmu ( zostały tylko jajka) i profesjonalna służąca dwudziestki zwierząt zabranych z niedoli. Zwierzęcą przepustką do jej domu zawsze była starość, choroba i kalectwo. Można więc uznać, że prowadzi dom starców dla zwierząt. Jej motto życiowe- Nie zabijaj. Żyj i daj żyć innym. Bez względu na gatunek.
Olga Maria Szelc
Dziennikarka, redaktorka i edukatorka.
Autorka bloga Zapisane Chwilą i strony na Facebooku – „Książki pod ręką”
Jako recenzentka i autorka wywiadów z pisarkami i pisarzami współpracuje z portalem Iceland News Polska (gazeta Polaków na Islandii w mieście partnerskim Wrocławia Reykjaviku), magazynem polsko-islandzkim ROK oraz z niezależnym portalem aglomeracji wrocławskiej.
Publikowała opowiadania w dwóch antologiach „U nas za stodołą” oraz „Nadodrzańskie opowieści grozy”. Autorka e-tomiku poetyckiego „Oczekiwanie” ilustrowanego pracami wrocławskiej artystki Katarzyny Śmigielskiej.
Współpracowała jako redaktorka prowadząca i autorka wywiadów przy tworzeniu książki społecznej „Pod wspólnym parasolem” według pomysłu i projektu Krystyny Paraszkiewicz-Pater. Publikacja ta, zawierająca opowiadania i wiersze bliskich, przyjaciół osób z niepełnosprawnościami, terminalnie chorych oraz wolontariuszy, została wydana przez Wrocławskie Centrum Rozwoju Społecznego pod patronatem honorowym Prezydenta Wrocławia Jacka Sutryka.
Współpracowała także jako redaktorka z grupą wrocławskich przyrodników i aktywistów, którzy stworzyli unikatowy album „Park Grabiszyński. Miejska Puszcza”.
W roku 2021 otrzymała stypendium artystyczne Prezydenta Wrocławia Jacka Sutryka w dziedzinie upowszechniania kultury, dzięki któremu powstała książka o artystkach z Teatru Kalambur.
Współpracowała również ze Stowarzyszeniem Świat Nadziei, które we Wrocławiu prowadzi Pracownię i Galerię ArtBrut. W pracowni tworzą osoby z niepełnosprawnością umysłową i z zaburzeniami psychicznymi. Stowarzyszenie prowadzi integrację społeczną oraz poszukuje nowych form wsparcia dla twórców z niepełnosprawnościami.
Jest także radną Osiedla Stare Miasto we Wrocławiu i członkinią Stowarzyszenia Dolnośląski Kongres Kobiet.
fot. Joanna Stoga
OLGA WAJDOWICZ
Prawniczka, która zeszła na psy.
Instruktorka Szkolenia Psów Alteri, miłośniczka i hodowczyni psów rasy sznaucer olbrzym pieprz i sól – hodowla Ekstrawagancja FCI – ze swoimi psami zdobyła najważniejsze tytuły: Młodzieżowy Zwycięzca Świata, Zwycięzca Świata Weteran, Interchampion, Zwycięzca Europy Środkowo-Wschodniej, Champion Polski, Zwycięzca Klubu. Asystentka kynologiczna Związku Kynologicznego w Polsce specjalność Pinczery i Sznaucery.
Świadomą pracą z psami zajmuje się od 1995 roku szkoląc najpierw swoje psy, a następnie po wielu latach zdobywania doświadczenia, poszerzania umiejętności i wiedzy, robiąc z pasji swój zawód. Pasjonatka pracy węchowej psów, szczególnie mantrailingu czyli tropienia użytkowego, polegającego na poszukiwaniu ludzi po ich śladzie zapachowym. Prowadzi w Krakowie zajęcia tropienia dla wszystkich psów Mantrailing Kraków.
Zawodowo drugą nogą stoi w branży świata wirtualnego i IT, dopełniając w ten sposób swój obszar zainteresowań.
fot. własne
ŁUKASZ WOJTUSIK
Dziennikarz od lat związany z radiem. Autor literackiego podcastu Alfabet Wojtusika, za który otrzymał nagrodę w konkursie im, redaktora Janusza Majki Podcast Roku /2022/ w kategorii „Lifestyle, Kultura, Hobby”. Laureat Nagrody Dziennikarzy Małopolski /2013/ dla najlepszego dziennikarza kulturalnego. Współpracuje z wieloma instytucjami kultury.
fot. Dawid Kozłowski
Aleksandra Zawadzka-Glinka
Behawiorysta zwierząt towarzyszących, Instruktor Szkolenia Psów Alteri.
Od 2009 roku prowadzi w Łodzi zajęcia praktyczne z psami i kotami, edukując początkujących opiekunów zwierząt w zakresie ich zachowań. Organizatorka licznych wykładów i warsztatów z zakresu komunikacji międzygatunkowej. Gość licznych audycji radiowych o tematyce pro-zwierzęcej. Członek Stowarzyszenia Behawiorystów i Trenerów COAPE. Obecnie objęła funkcję członka Rady Nadzorczej Fundacji „Iskierka”, gdzie wraz z przyjaciółmi niesie pomoc koniom oraz współorganizuje zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży z zakresu prawidłowej opieki nad zwierzętami.
Prywatnie, szczęśliwa opiekunka trzech kotów i dwóch psów. Pasjonatka swojego zawodu. Nadal wierzy, że traktowanie zwierząt w Polsce ulegnie diametralnej poprawie. Każdą wolną chwilę stara się spędzić z podopiecznymi Fundacji „Iskierka”.
/fot. Joanna Lamparska/
EWA ZGRABCZYŃSKA
Absolwentka Wydziału Biologii UAM, zoolożka, stypendystka Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, autorka publikacji naukowych i popularnonaukowych, aktywistka walcząca o prawa Osób Zwierzęcych oraz działająca przeciwko przemytowi i wykorzystywaniu zwierząt dzikich i egzotycznych, fermom futrzarskim i widowiskom cyrkowym z udziałem zwierząt, dyrektorka zoo w Poznaniu ratująca tygrysy z granicy polsko- białoruskiej oraz lwy i tygrysy z ogarniętej wojną Ukrainy.
/fot. Olga Maria Szelc/
Zobacz poprzednie edycje: